Ο Μιχάλης Σετάτος, ομότιμος καθηγητής του Α.Π.Θ. και μέλος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών [Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη], γεννήθηκε το 1929 στη Θεσσαλονίκη και πέθανε στις 3 Ιουλίου 2017 στην ίδια πόλη.
Εκεί έζησε τα παιδικά και μαθητικά του χρόνια και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές, φοιτώντας στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπως και δεκάδες άλλες μορφές της επιστημονικής, πνευματικής, καλλιτεχνικής και επιχειρηματικής ζωής αυτής της πόλης: απόφοιτος του 1947 μαζί με άλλους 18, ήταν συμμαθητής του Δημήτρη Ν. Μαρωνίτη, με τον οποίο ήταν αργότερα και συμφοιτητής, ενώ αρκετά χρόνια μετά και συνάδελφος στην ίδια πανεπιστημιακή σχολή και στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Γυμνασιακούς καθηγητές του στα φιλολογικά μαθήματα είχε, μεταξύ άλλων, τον καλό λογοτέχνη και κριτικό Γιώργο Θέμελη και τους αφοσιωμένους δημοτικιστές Κωνσταντίνο Μπότσογλου και Γιώργο Μιχαλόπουλο.
Την ίδια χρονιά που τελείωσε το λύκειο (τότε γυμνάσιο) γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου από νωρίς έδειξε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του για τη γλώσσα και τη γλωσσολογία. Στους καθηγητές του συγκαταλέγονταν κορυφαίοι επιστήμονες και δάσκαλοι: Νικόλαος Ανδριώτης, Ιωάννης Θ. Κακριδής, Εμμανουήλ Κριαράς, Στίλπων Κυριακίδης, Μιχαήλ Λάσκαρις, Ανδρέας Ξυγγόπουλος, Λίνος Ν. Πολίτης, Αγαπητός Τσοπανάκης κ.ά. Από τη Φιλοσοφική Σχολή αποφοίτησε το 1951.
Από το 1959 ως το 1965 πραγματοποίησε, με υποτροφία, μεταπτυχιακές σπουδές στη Γαλλία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 δίδαξε, μάλιστα, νέα ελληνικά στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Η μακρόχρονη παραμονή του κυρίως στο Παρίσι άνοιξε νέους ορίζοντες για τον ίδιο, καθώς του δόθηκε η δυνατότητα να εμβαθύνει στη γλωσσολογία, τόσο ως προς τη διαχρονική εξέταση της γλώσσας και των γλωσσών όσο και ως προς τη συγχρονική της/τους μελέτη. Στους δασκάλους του συγκαταλέγονταν ο E. Benveniste, ο P. Chantraine, ο M. Lejeune και άλλοι κορυφαίοι γλωσσολόγοι και φιλόλογοι. Στο Παρίσι ήρθε επίσης σε επαφή με κλάδους της επιστήμης άγνωστους ως τότε στην Ελλάδα: κοινωνιογλωσολογία, πραγματολογία, κειμενογλωσσολογία, σημειολογία, αλλά και με θεωρίες που τις ενσωμάτωσε αργότερα στη διδασκαλία του. Τέλος, η γόνιμη αυτή παραμονή έθεσε τις βάσεις για τη διεύρυνση της μοναδικής, για Έλληνα επιστήμονα, εκπληκτικής του γλωσσομάθειας, και για την καλλιέργεια άλλων συναφών ή παράλληλων ενδιαφερόντων, όπως η λογοτεχνία, οι ανατολικές σπουδές, ο κινηματογράφος κ.ά., καθώς και για την παροιμιώδη φιλαναγνωσία και βιβλιοφιλία του.
Το 1965 επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη και εκπόνησε στο Α.Π.Θ. τη διδακτορική του διατριβή με τίτλο Τα ετυμολογικά σημασιολογικά ζεύγη λόγιων και δημοτικών λέξεων της κοινής νέας ελληνικής (1969), με επόπτη τον Νικόλαο Ανδριώτη. Στο ενδιάμεσο βοήθησε τον δάσκαλό του, μαζί με άλλους συμφοιτητές του, στη σύνταξη της β´ έκδοσης του Ετυμολογικού λεξικού της κοινής νεοελληνικής (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, 1967), ενώ εργάστηκε και στο Σπουδαστήριο Γλωσσολογίας.
Το 1970 ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία: εκλέχθηκε έκτακτος και στη συνέχεια (1975) τακτικός καθηγητής της Γλωσσολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Δίδαξε ως το 1995 ένα τεράστιο εύρος μαθημάτων, όπως Γενική Γλωσσολογία, Σημασιολογία, Κειμενογλωσσολογία, Σημειολογία, Ινδοευρωπαϊκή Γλωσσολογία, Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, Σανσκριτικά, Σημιτικές γλώσσες κ.ά. Μεταφύτευσε έτσι στο Α.Π.Θ., κριτικά και μεθοδικά, τις πιο σύγχρονες και πρωτοποριακές εξελίξεις της ευρωπαϊκής γλωσσολογικής επιστήμης, προσδίδοντας από την πρώτη κιόλας δεκαετία της διδακτικής παρουσίας του στο πανεπιστήμιο θεαματική ευρύτητα και αλματώδη βήματα πρωτοπορίας στα αντικείμενα της επιστήμης αυτής. Η Σημασιολογία, η Κειμενογλωσσολογία, η Σημειολογία είναι επιστημονικές περιοχές με τις οποίες η ελληνική επιστήμη ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή χάρη στον ίδιο·επομένως, δίκαια θεωρείται, από όσους γνωρίζουν τα πράγματα και δεν μένουν στην επιφάνεια ή στο κυνήγι της αυτοπροβολής, ο θεμελιωτής της σύγχρονης γλωσσολογίας στην Ελλάδα. Αυτή η ευρύτητα και το βάθος του πνεύματος και των γνώσεών του, σε συνδυασμό με την ανιδιοτέλεια και την απουσία κάθε έπαρσης, συνετέλεσαν ώστε γύρω του να αναπτυχθεί ένας εύρωστος Τομέας Γλωσσολογίας, που και σήμερα θεραπεύει πλήθος ειδικοτήτων και επιστημονικών αντικειμένων.
Συνδυασμένες στον ίδιο άνθρωπο δύο υποτιθέμενες διαφορετικές πλευρές της μελέτης της γλώσσας, η συγχρονική και η διαχρονική, γίνονταν ένα, και διαμορφώνονταν σε ό,τι αποκρυσταλλώθηκε ως παράδοση στον Τομέα Γλωσσολογίας του Α.Π.Θ.: το δίλημμα συγχρονία ή διαχρονία υπάρχει τελικά για να ξεπεραστεί. Η ολοκληρωμένη μελέτη της γλώσσας (και η ολοκληρωμένη ομορφιά αυτής της μελέτης) μπορεί να προκύψει αν δεχθούμε την πρόκληση να απαντήσουμε σ’ αυτό το δίλημμα αθροιστικά: συγχρονία και διαχρονία. Η ευρυμάθειά του όμως δεν εξαντλήθηκε στη γλωσσολογία και τη φιλολογία, ούτε μόνο στην ιστορία, τη μυθολογία, τη φιλοσοφία, τη θεωρία της επιστήμης (υπήρξε, επίσης, μέλος της Ελληνικής Σημειωτικής Εταιρείας, της Εταιρείας Σλαβικών Μελετών και άλλων φορέων με αντικείμενο την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό)· περιλάμβανε και επιστήμες όπως η σύγχρονη φυσική και η βιολογία.
Ο Μ. Σετάτος δημοσίευσε πλήθος μελετών για την ελληνική γλώσσα και για άλλα θέματα. Ειδικά οι Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα, η περιοδική έκδοση στην οποία δημοσιεύονται τα Πρακτικά των Ετήσιων Συναντήσεων του Τομέα Γλωσσολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ., περιέχουν, σχεδόν σε όλα τα τεύχη τους, ένα άρθρο του. Κάτι παρόμοιο συνέβαινε και στις Επετηρίδες της Φιλοσοφικής Σχολής και, αργότερα, του Τμήματος Φιλολογίας, καθώς και με άλλα επιστημονικά ή/και φιλολογικά-παιδαγωγικά περιοδικά, όπως τα Ελληνικά (στα οποία δημοσιεύτηκαν τόσο οι πρώτες βιβλιοκρισίες του, 1966, όσο και η πρώτη επιστημονική εργασία του, 1967) και ο Φιλόλογος, του οποίου ήταν και μέλος της συντακτικής επιτροπής ή σύμβουλος ύλης ως το τέλος της ζωής του.
Οι διατριβές που επόπτευσε είναι δεκάδες και καλύπτουν τις περισσότερες πτυχές του γλωσσικού φαινομένου: κατάλογός τους συντάσσεται ήδη, ώστε να φανεί πόσοι νεότεροι ερευνητές ωφελήθηκαν από τα διδάγματά του και από την επιστημοσύνη του αλλά και από το εύρος των θεμάτων που είχε την ικανότητα να ελέγχει.
Με όλα αυτά τα δεδομένα, ο Τομέας Γλωσσολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ. αφιερώνοντας στη μνήμη του την 39η Ετήσια Συνάντηση Εργασίας του (Θεσσαλονίκη, 19-21 Απριλίου 2018), κατέληγε στη σχετική Πρόσκληση: «Με δεδομένη την ευρύτητα των ενδιαφερόντων του εκλιπόντος, προσκαλούμε άρθρα που θα πραγματεύονται οποιαδήποτε θεματική της Γλωσσολογίας».
